Een burgerinitiatief is een voorstel om een onderwerp voor te dragen voor behandeling door de Tweede Kamer. Het is daarmee een van de meest directe manieren om als burger aan Kamerleden duidelijk te maken hoe de samenleving beter kan. Om het onderwerp op de agenda van de Tweede Kamer te laten plaatsen is onder meer de steun van minimaal 40.000 stemgerechtigde burgers nodig.

Door een burgerinitiatief te starten samen met een grote groep organisaties en bedrijven, roepen we de Tweede Kamer op om zich actief in te zetten voor een internationaal verdrag dat het einde inluidt van olie, kolen en gas, oftewel fossiele brandstoffen.     

Na meer dan 22 jaar internationale onderhandelingen over klimaat zijn er door gebrek aan durf nog steeds geen bindende afspraken gemaakt over fossiele brandstoffen als olie, kolen en gas. Dit terwijl fossiel de grootste door mensen gedreven veroorzaker is van klimaatverandering, en volgens de meest recente studie van Harvard University wordt 1 op de 5 sterfgevallen wereldwijd veroorzaakt door luchtvervuiling door fossiele brandstoffen. 

Ja. Op de klimaattop van Dubai zijn landen weliswaar tot een akkoord gekomen over het weg bewegen van fossiele brandstoffen. De bewoordingen zijn echter nog omslachtig en niet bindend. Om dit daadwerkelijk te kunnen realiseren, is stabiel en voorspelbaar beleid nodig. Een bindend verdrag is het wereldwijd ontbrekende juridische mechanisme om de kloof te dichten tussen de klimaatdoelen van bedrijven en landen en het bereiken van de Parijs-klimaatafspraken en het inlossen van de Dubai-belofte.

Een schoolvoorbeeld van een dergelijke afspraak tussen landen is het Montreal Protocol. Dankzij dit internationale verdrag uit 1987 gebruiken we vrijwel geen ozonlaag afbrekende stoffen meer. Ook het Kyotoprotocol, de eerste bindende klimaatafspraken op internationaal niveau, werd eerst door een groep landen gesloten, waarna meer landen zich aansloten.  

Een verdrag is een logisch vervolg op het Klimaatakkoord van Parijs, waaraan Nederland zich heeft gecommitteerd. Het is dus niet zo dat de regering nieuw beleid zou starten door zich te committeren aan zo’n internationaal verdrag. Sterker nog, Nederland heeft deze afspraken keihard nodig om de eigen doelen te kunnen behalen. 

Een veel gebruikt argument in de lobby tegen afbouw van fossiel is dat nieuwe investeringen in exploratie en productie van olie, gas en kolen voorlopig nodig zijn om te voorkomen dat we in een energiecrisis terechtkomen. Maar volgens wetenschappers is er al genoeg olie, gas en kolen in productie om aan de behoeften te voldoen nu de wereld overstapt op hernieuwbare energie. In elke regio van de wereld is voldoende potentieel voor hernieuwbare energie om de toegang tot energie voor iedereen te garanderen en daarnaast kunnen rijke landen heel veel fossiele brandstoffen besparen door minder of anders energie te gebruiken. Investeringen in nieuwe exploratie en productie van olie, gas en steenkool remmen de energietransitie doordat ze het fossiele-energiegebruik blijven stimuleren en deze investeringen gaan niet naar schone technologie.

Het zijn juist korte termijn denken en gebrek aan durf en ambitie die een houdbare economie binnen de planetaire grenzen in de weg staan. Een verdrag met duidelijke afspraken zal helpen een stabiel ondernemingsklimaat te creëren met een langetermijnperspectief en een gelijk speelveld, wat in het economisch belang is van elk bedrijf en elke financiële instelling. De kosten van niets doen zijn vele malen hoger dan de kosten van de ingrijpende transities die nodig zijn. 

Sommige landen zijn niet in een economische positie om hun productie van fossiele brandstoffen te beëindigen zonder meer internationale samenwerking. Bovendien hebben burgers in landen waar veel armoede heerst nauwelijks bijgedragen aan het opstoken van fossiele brandstoffen en de opwarming en vervuiling die daarmee gepaard gaat. Dit is precies de reden waarom we een bindend verdrag voor fossiele brandstoffen nodig hebben. Zonder bindende afspraken zullen landen die het minst hebben geprofiteerd van fossiele brandstoffen en die de grootste klimaatrisico’s lopen, geen deel kunnen uitmaken van de transitie.

Rijke, fossiele brandstof producerende landen zoals Canada, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen en Australië zijn (historisch) verantwoordelijk voor de meeste klimaatvervuiling. Deze landen hebben tevens de middelen om over te stappen naar schone energie en andere landen te ondersteunen om ook deel uit te maken van de transitie. Dit is van cruciaal belang omdat landen in het zuiden het minst verantwoordelijk zijn, het meest getroffen worden door klimaatverandering en te maken hebben met grotere beperkingen bij de overgang naar schone energie. Landen als Nigeria en Ecuador boren bijvoorbeeld naar olie om ontwikkelingsschulden bij rijke landen te kunnen aflossen. In VN verband zijn eerder afspraken gemaakt over een klimaatfonds voor armere landen, maar deze afspraken worden structureel niet nagekomen door de rijke landen. 

Olie-, kolen- en gasbedrijven en regeringen hebben plannen om tegen 2030 110 procent meer fossiele brandstoffen te produceren dan verenigbaar is met het vermogen van de mensheid om te overleven en de gevolgen van klimaatverandering te beheersen. Grote bedrijven als Shell, BP en TotalEnergies komen zelfs terug op hun toch al beperkte klimaatbeloftes en voeren de productie van fossiele brandstoffen opnieuw op om hun aandeelhouders ‘te belonen’ met nog meer geld.

Het IPCC (het orgaan van de Verenigde Naties dat wetenschappelijk onderzoek naar klimaatsverandering objectief beoordeelt) en het Internationaal Energieagentschap IEA zijn glashelder: fossiele brandstoffen voeden oorlogen, bedreigen de biodiversiteit en zijn niet te rijmen met inspanningen om het 1,5 graden doel van Parijs te bereiken.

Nederland lijkt klein, maar staat in de top 20 van grootste economieën ter wereld, 4e economie in de EU, en heeft een relatief hoge uitstoot per hoofd van de bevolking (bijna 140% van het mondiale gemiddelde). Zo klein is Nederland dus niet qua impact. Door zich hard te maken voor een internationaal verdrag zou de Nederlandse regering zich scharen achter het Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty-initiatief. Nederland heeft bovendien deze afspraken en dit verdrag keihard nodig om de eigen doelen te halen en veilig te blijven met een stijgende zeespiegel en steeds extremer weer.

Het Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty initiatief is een wereldwijde inspanning om internationale samenwerking te bevorderen om een overgang naar schone energie voor iedereen te versnellen, een einde te maken aan de uitbreiding van olie, gas en kolen en de bestaande productie af te bouwen in overeenstemming met wat volgens de wetenschap nodig is om de klimaatcrisis aan te pakken. 

Een verdrag zou kunnen bestaan uit:

• Verplichtingen om een einde te maken aan de expansie en de bestaande productie geleidelijk af te bouwen op basis van billijkheid;
• Bepalingen met betrekking tot transparantie en naleving; en
• Toezeggingen voor internationale steun zoals de oprichting van een mondiaal fonds voor een rechtvaardige transitie en een plan voor rijke landen om daaraan bij te dragen door schuldverlichting te bieden, steun voor capaciteitsopbouw voor het zuiden en technologieoverdracht.

Een FAQ voor het Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty Initiatief kan hier worden gevonden.

Deze organisaties steunen het Burgerinitiatief Afscheid van Fossiel: ActionAid, ASN Bank, BankTrack, Both Ends, Cordaid, Creatives for Climate, De Eerlijke Geldwijzer, DeGoedeZaak, Fair Finance International, FNV, Fossielvrij, Greenpeace NL, Groen Pensioen, Hivos, Milieudefensie, MVO Nederland, Natuur&Milieu, Oxfam Novib, Simavi, Social Enterprise NL, Social Tipping Point Coalitie, Stop Ecocide Nederland, Transitie Coalitie Voedsel, Triodos Bank en Reclame Fossielvrij. 

DeGoedeZaak is een progressieve burgerbeweging die onafhankelijk is van politieke partijen, de belangen van progressief Nederland verdedigt en in staat is druk uit te oefenen op de macht. Een beweging die strijdt voor concrete maatschappelijke verandering en die bouwt aan een eerlijke, inclusieve, duurzame en democratische samenleving

Een burgerinitiatief wordt niet automatisch ook altijd in behandeling genomen. Naast de ‘40.000 handtekeningen’-regel gelden er nog een aantal voorwaarden. We hebben uiteraard goed onderzocht of dit initiatief aan deze voorwaarden voldoet, en wij denken van wel. We gaan er dus niet vanuit, maar mocht dit burgerinitiatief door politieke procedures onverhoopt niet in behandeling worden genomen, dan is jouw handtekening allerminst voor niets. Samen met alle van medeondertekenaars en die van een groeiende steuncoalitie met een achterban van zo’n 2 miljoen burgers, vormt jouw handtekening een ferm signaal naar de politiek dat het (financieren van) oppompen van olie, kolen en gas onverantwoord is. Het benadrukt de noodzaak om afscheid te nemen van fossiel en daar concrete, eerlijke internationale afspraken over te maken. 

Een organisatie kan geen burgerinitiatief indienen, wel een persoon die verbonden is aan die organisatie. Dit burgerinitiatief zal namens jou en je medestanders uiteindelijk ingediend worden namens meerdere personen die zich scharen achter de boodschap dat we afscheid moeten nemen van fossiel.

Voor een burgerinitiatief hebben we extra gegevens van je nodig zodat de Tweede Kamer steekproefsgewijs kan controleren of de handtekeningen echt van stemgerechtigde burgers afkomstig zijn. Dat staat zo in de wet. We gebruiken deze gegevens – conform de AVG – niet voor andere doeleinden dan dit burgerinitiatief. Wil je meer weten? Kijk op Burgerinitiatief | Tweede Kamer der Staten-Generaal.